Rasizm, seksizm, Mars i eutanazja - kontrowersyjne zbiory opowiadań

Z reguły lubimy książki prowokujące. To one wzbudzają w nas całą masę emocji – mimo że czasem idą w parze z oburzeniem lub sprzeciwem, czytamy je z nieukrywanym zaciekawieniem. O książce prowokującej łatwiej się dyskutuje. Zmusza ona to udzielenia odpowiedzi na wiele pytań, rozważenia trudnych kwestii. Dla tych, którzy nie boją się inteligentnej, mocnej prowokacji, przedstawiamy pięć zbiorów opowiadań, które swego czasu wzbudziły naprawdę wiele kontrowersji wśród ówczesnych czytelników i nawet dzisiaj idą w parze z gniewnymi reakcjami.
Kroniki marsjańskie, Ray Bradbury Z pozoru jest to zbiór opowiadań science-fiction. Tak naprawdę jednak to parabola na ówczesne amerykańskie społeczeństwo. Dzisiaj niestety wciąż aktualna. To relacja z fikcyjnego podboju Marsa przez ludzi w latach 1999-2026. Autor wyraźnie jest zniechęcony i obrażony na swoich rodaków, wytyka im najgorsze z cech, okropny egoizm, krótkowzroczność, konsumpcjonizm i prostactwo. Nie zabraknie tu także motywów seksistowskich i rasistowskich, co oburzało amerykańskich czytelników tuż po premierze "Kronik". Jak to mówią: prawda w oczy kole.
Niech pana Bóg błogosławi doktorze Kevorkian, Kurt Vonnegut Kurt Vonnegut często lubił prowokować. Z pomocą tej książki wzbudził jednak wyjątkowe oburzenie swoich rodaków. "Niech pana Bóg błogosławi, doktorze Kevorkian" to zbiór szkiców literackich, opartych na dość niecodziennym pomyśle. Pisarz przeprowadza tu fikcyjne wywiady z ludźmi, którzy… już dawno umarli (Adolf Hitler, sir Isaac Newton, William Szekspir, Mary Wollstonecraft Shelley) albo tymi, którzy jak Kilgore Trout, czyli powieściowe alter ego pisarza, nigdy nie istnieli. Najbardziej „śliskie” jednak wydaje się włączenie do tej książki tytułowego doktora Jacka Kevorkiana (zwanego również „Doktorem Śmierci”), słynnego rzecznika eutanazji, który asystował przy stu trzydziestu tego typu zabiegach. To on pomaga Vonnegutowi rozmawiać ze zmarłymi. Książka ukazała się niedługo po tym, jak w telewizji pokazano kontrowersyjny program pt. „60 Minutes”, pokazujący eutanazję cierpiącego na chorobę Lou Gehriga Toma Youka
Loteria, Shirley Jackson Shirley Jackson nie za dobrze traktuje człowieka i niezbyt pochlebny jego portret maluje. W zbiorze opowiadań pt. „Loteria” podkreśla takie cechy jego charakteru, jak zawiść, chciwość, hipokryzja. Historie tu opisane przedstawione są w wybitnie okrutny sposób, a makabryczne, trochę odrealnione pomysły pisarki oburzają i pociągają jednocześnie. Atmosfera lęku, zagrożenia i osaczenia, niemalże jak z horroru potęguje mocne wrażenie po lekturze. Jackson nie obawia się podejmować również tematów dotyczących seksualności, w dość osobliwy sposób, zaglądając do małżeńskiej sypialni.
Trudno o dobrego człowieka, Flannery O’Connor Książka Flannery O’Connor nie doczekała się w Polsce żadnych głośnych wznowień. Dlatego nietrudno przegapić ją w bibliotece, szczególnie, że nazwisko tejże pisarki nie jest szczególnie znane polskim czytelnikom. Skromna, szara okładka niesie w sobie jednak całą masę zaskakujących i bardzo gniewnych treści. Flannery nie wierzyła w człowieka, przedstawiając go jako okrutną kreaturę, ale… w bardzo zamaskowany sposób. Wszystko tu wydaje się niby normalne – niby normalni ludzie, niby normalne sytuacje, by potem w nas uderzyć falą szoku, zniesmaczenia, a przede wszystkim smutną refleksją na temat zła i niegodziwości, które w człowieku mają przewagę nad zdrowymi odruchami.
Cokolwiek napisane przez Howarda Phillipsa Lovecrafta Co tu dużo mówić – Lovecraft to pisarz kultowy. Jeden z najsłynniejszych autorów historii grozy, dziwacznej fantastyki, pomysłodawca mitologii Cthulhu. To także niewiarygodnie rasistowski i seksistowski typ. Co prawa wiele można mu wybaczyć ze względu na czasy, w których tworzył (pierwsza połowa XX wieku), niemniej jednak dzisiaj niektóre spostrzeżenia pisarza mogą oburzyć i zaskoczyć każdego, kto zaczyna przygodę z jego prozą.