Jaskinia Lascaux czyli kultura i sztuka 17000 lat temu

Zbigniew Herbert w jednym ze swoich szkiców, składających się na zbiór esejów „Barbarzyńca w ogrodzie” napisał tak:
„Lascaux nie widnieje na żadnej oficjalnej mapie (…) Z Montignac idzie się autostradą, która wznosi się, zatacza łuk, zagłębia w las i nagle urywa. Parking. Budka z coca-colą i kolorowymi widokówkami. (…) [Zwiedzających] wprowadza się do czegoś w rodzaju zagrody, a potem do obetonowanego podziemia przypominającego bunkier. Zamykają się metalowe jak w skarbcach zawory i jakąś chwilę stoi się w mroku oczekując na wtajemniczenie. Wreszcie drugie drzwi, prowadzące do wnętrza, otwierają się. Jesteśmy w grocie.” Jaskinia Lascaux to jaskinia krasowa w Akwitanii (krainy historycznej położonej na wybrzeżu atlantyckim w południowo-zachodniej części Francji), w której w 1940 roku odkryto na ścianach prastare rysunki i malowidła wykonane w okresie paleolitu. Naukowcy określili czas stworzenia malowideł na wczesny okres kultury magdaleńskiej. Oznacza to, mówiąc wprost, że dzieła, jakie można tam zobaczyć, zostały namalowane około 15000-13000 r. p.n.e., czyli aż 17000 lat temu! Na ścianach jaskimi można obejrzeć malowidła przedstawiające głównie zwierzęta (byki, konie, bizony, krowy, jelenie, koziorożce, jest nawet tzw. Sala Kotów), rzadziej portretowani przez naszych praprzodków byli ludzie. Dzieła pochodzą z różnych epok, ale charakterystyczny jest fakt, że te namalowane najpóźniej są o wiele bardziej zaawansowane technicznie, stają się bardziej wyraziste, dokładniejsze, doskonalsze. Cykl malowideł opowiada nam więc przy okazji, jak w pradawnych czasach rozwijała się sztuka. W korytarzach liczących w sumie około 150 metrów znajdziemy blisko 150 malowideł i aż 15000 rytów skalnych. Farby wykonano głównie z węgla drzewnego (odcienie czerni), ale także ze związków żelaza (barwy żółte, czerwone czy purpurowe). Malowano głównie palcami lub prymitywnymi pędzlami z roślin. Badacze prakultury zwracają uwagę przede wszystkim na tzw. Salę Byków. Można tam podziwiać cztery ogromnych rozmiarów byki obrysowane silną, czarną kreską. Kształty wypełnione są plamami czerni i czerwieni. Warto zwrócić uwagę, że artysta zastosował w tym dziele sporo elementów tzw. perspektywy skręconej. Najmocniej jest to widoczne w malowidle trzymetrowego byka: biegnące zwierzę widoczne jest z profilu, ale jego rogi ukazane są od przodu. Jak na tak odległe czasy zaskakuje wysoka wartość artystyczna obrazów z jaskini Lascaux.

O tym, że możemy dziś pisać o tym niesamowitym odkryciu, zdecydował przypadek. Jaskinia Lascaux została odkryta przez czterech chłopców, którzy... wyciągali ze skalnej szczeliny psa. Gdyby nie ten zbieg okoliczności, nie wiadomo jak długo tajemnica akwitańskiej groty byłaby człowiekowi nie znana. Być może jednak sztuka dopominała się tego, by ją podziwiać, obcować z nią i badać. Poznawać fascynującą kulturę naszych praprzodków. W końcu po to właśnie powstała.