2014.04.08// D. Jędrzejewska
Już parę lat temu cały świat oszalał na punkcie kryminalnych powieści. Nagle, nie stąd i ni zowąd, książki ze zbrodnią w tle, śledztwem i zagadką, zaczęły sprzedawać się w niebotycznych nakładach. Nawet ci, którzy za literaturą wcześniej nie przepadali, dali się przekonać, teraz uważając ją za niezłą rozrywkę. Są wśród aktywnych czytelników nawet tacy fani książek, którzy czytają wyłącznie kryminały i nie dadzą się skusić na żaden inny gatunek. Stąd to wielkie zainteresowanie? Co daje nam literatura kryminalna, czego nie odnajdziemy w innych powieściach? I jak to się stało, że po kryminały zaczęli sięgać nawet ci, którzy czytają mało lub wcale?
Kryminały zmuszają nasze umysły do pracy
Pierwszą, zasadniczą i najistotniejszą cechą kryminałów jest to, że zmuszają nasz umysł do pracy. Nie jest to jednak praca uciążliwa, która przeszkadza nam w relaksie, ale raczej czysta, niezobowiązująca, ale bardzo angażująca przyjemność. Wnikając w świat i zbrodnie przedstawione w powieści, sami zamieniamy się w śledczych, z uwagą odczytujemy wszystkie przesłanki, dedukujemy, by rozwikłać zagadkę. Wierzymy w to, że uda nam się odkryć „kto zabił” jeszcze przed końcem powieści, co daje kolejny bodziec do lektury i sporą satysfakcję. Czytanie kryminałów to jakby gra prowadzona z autorem, który wodzi nas za nos i zmusza to myślenia nad podstawionymi przez niego tropami. Taka aktywna lektura rozwija naszą wyobraźnię, uczy dedukcyjnego myślenia i czyni nasz umysł bardziej wrażliwym na pewne bodźce.
Kryminały odkrywają brudną prawdę o świecie
Kryminały przeważnie rozgrywają się wokół zbrodni, świata
zabójców, chorych umysłów, patologii. Detektyw próbujący rozwikłać zagadkę wnika w trudne środowisko, uczy się go, poznaje, odkrywa mechanizmy jego działania. A my robimy to razem z nim. Powieści kryminalne nie tylko rozwiewają nasze złudzenia na temat piękna ludzkiej natury, ale pozwalają się oswoić ze smutnymi realiami rzeczywistości, nie zakłamują, nie zamazują brudów, nie wybielają. Dzięki temu, choć nie pozbawione goryczy, niosą ze sobą wartość naddaną – prawdę.
Kryminały wiele mówią o relacjach społecznych
Żeby zostać dobrym detektywem, trzeba być świetnym obserwatorem i rozumieć jak nikt inny ludzkie zachowania. Detektywi w kryminałach czujnie śledzą każdy ruch, gest i słowo swoich podejrzanych, gdyż we wszystkim, nawet najmniejszym elemencie czy mrugnięciu okiem, może kryć się rozwiązanie zagadki. Wnikając w ciasną sieć relacji międzyludzkich, społecznych uwarunkowań, motywów, uczą się ludzi, powodów ich postępowania, pragnień, relacji. I my, czytając tego typu literaturę, załapujemy się na tę cenną lekcję.
Kryminały mają niezwykły klimat
Świetny klimat to jedna z najcenniejszych cech dobrego kryminału. Zamglone uliczki, mrok, tajemnica, dym, deszcz, ponura aura – autorzy powieści kryminalnych jak nikt inny potrafią zbudować drobiazgową, genialną atmosferę. Dzięki temu ich historie mrożą krew w żyłach, trzymają w napięciu, pozwalają się odgrodzić od świata i wniknąć w 100% w opisywany świat przedstawiony. Rozsiewanie w książce niby nic nieznaczących, a jednak bardzo ważnych tropów, również podkręca atmosferę. Zagadka i tajemnica czynią ją w pełni angażującą – nie sposób się od niej oderwać.
Kryminały redukują stres
Każda angażująca lektura redukuje stres. Kryminały należą do czołówki w tej dziedzinie. Dlaczego? To bowiem jedne z bardziej wciągających powieści! A przecież im mocniej zatapiamy się w świat zarysowany przez autora, to automatycznie zapominamy o świecie rzeczywistym, troskach, problemach, kłopotach, dołach. Kryminały pozwalają się odgrodzić, przepaść zupełnie, zatracić się, żyć wyłącznie daną opowieścią. Według amerykańskich uczonych wystarczy sześć minut zaangażowanego czytania, by już widocznie zmniejszyć stres. Czytajmy więc kryminały bez opamiętania, a będziemy wiecznie zrelaksowani.
Kryminały zachowują granice prawdopodobieństwa
W kryminały łatwo nam uwierzyć. Ich autorzy poważnie jak nikt inny traktują zasady prawdopodobieństwa. Zdają sobie sprawę, że jeśli pójdą na łatwiznę i zastosują nieprawdopodobne rozwiązania, czytelnik będzie zawiedziony. Jako że szykuje się on na odkrycie zagadki, ufa pisarzowi, że ten przedstawił całą historię zgodnie z zasadami logiki. I ta logiczność, przyczynowo skutkowość, sprawia, że kryminały są rozrywką wybitnie angażującą i wiarygodną.